Πρόκειται για ψυχική διαταραχή η οποία ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές. Το άτομο παγιδεύεται από μία σειρά επαναληπτικών σκέψεων, εικόνων ή παρορμήσεων (ιδεοληψίες) και επαναληπτικών συμπεριφορών (ψυχαναγκασμοί), που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητά του. Συχνά το ίδιο το άτομο αναγνωρίζει ότι είναι υπερβολικές ή παράλογες, αλλά νιώθει αναγκασμένο να σκέφτεται ή να δρα με τον τρόπο αυτό, γιατί διαφορετικά βιώνει έντονο άγχος.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Οι ιδεοληψίες είναι επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που «εισβάλλουν» στο μυαλό του ατόμου χωρίς το ίδιο να το θέλει, έχουν δυσάρεστο περιεχόμενο και του προκαλούν τρομερό άγχος. Το άτομο αναγνωρίζει τις σκέψεις αυτές ως δικές του, ακόμη και αν δεν συμφωνεί μαζί τους, και ενώ προσπαθεί να τις αγνοήσει, να τις καταστείλει και να τις εξουδετερώσει, δεν το πετυχαίνει πάντα.
Οι ψυχαναγκασμοί αφορούν επαναλαμβανόμενες και επίμονες πράξεις ή συμπεριφορές που απαιτούν τόσο πολύ χρόνο ώστε το άτομο να μην μπορεί να συνεχίσει τις άλλες του δραστηριότητες. Μπορεί να είναι φανεροί, δηλαδή κινητικές συμπεριφορές (π.χ. καθαριότητα), ή κρυφοί, δηλαδή νοητικές πράξεις (π.χ. επανάληψη φράσης).
Χαρακτηριστικό των καταναγκασμών είναι ότι απαιτούν πολύ χρόνο, σημάδι που τους ξεχωρίζει από φυσιολογικές επαναληπτικές συμπεριφορές, συνήθειες ή ελεγκτικές πράξεις που όλοι έχουμε ή κάνουμε. Μερικές φορές αυτή η «ψυχαναγκαστικότητα» ή η τελειομανία βοηθάει την επίτευξη στόχων και την επιτυχία σε διάφορους τομείς της ζωής, ανεβάζει την αυτοεκτίμηση και τις απαιτήσεις ενός ατόμου. Είναι πολύ διαφορετικό όμως από τη συμπτωματολογία, τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των ιδεοψυχαναγκασμών που παρουσιάζονται σαν πάθηση και χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης.

 

Πότε υπάρχει πρόβλημα;

Οι ψυχαναγκαστικά επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες δεν διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό από κάποιες πράξεις που καθημερινά επαναλαμβάνουμε με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο, μη βιαστείτε να σκεφτείτε ότι έχετε πρόβλημα, επειδή κάθε πρωί προτού φύγετε από το σπίτι για να πάτε στο γραφείο σας ελέγχετε όλες τις ηλεκτρικές συσκευές. Η διαφορά ανάμεσα σε όσους πλένουν τα χέρια τους μηχανικά κάθε φορά που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και σε έναν ψυχαναγκαστικό που φοβάται τα μικρόβια είναι ότι ο δεύτερος (αν καταφέρει να μπει στο λεωφορείο) θα απολυμαίνει τα χέρια του σε τέτοιον βαθμό που να τα ερεθίσει.

Ασφαλώς υπάρχουν και πολύ ηπιότερες μορφές, όπως η τακτοποίηση των συρταριών, η πολύ συχνή τακτοποίηση της ντουλάπας, το πολύ συχνό σκούπισμα κλπ.

 

Πού οφείλεται;

Τα πάντα έχουν την έδρα τους στην πρώτη παιδική ηλικία του ατόμου. Κάποιο σοκ, κάποιος εκφοβισμός, κάποια προσβολή παίζουν οπωσδήποτε πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη τέτοιων φαινομένων.

Φαίνεται ωστόσο να λαμβάνουν μέρος και οι βιολογικοί παράγοντες, π.χ. κάποιο πρόβλημα στην επικοινωνία ανάμεσα στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου και στις βαθύτερες εγκεφαλικές δομές. Οι ιδεοληψίες, όπως οι κοινές ανησυχίες, δημιουργούνται σε συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου, και ενώ θα έπρεπε να «φιλτράρονται», αυτό δεν γίνεται. Βασικός νευροδιαβιβαστής σε αυτό το κύκλωμα είναι η σεροτονίνη, η επαναφορά της οποίας στα φυσιολογικά επίπεδα οδηγεί σε ύφεση των συμπτωμάτων. Επίσης, η εγκεφαλική δραστηριότητα των ατόμων με ΙΨΔ διαφέρει από τη δική μας, γεγονός που φαίνεται να επηρεάζει την επεξεργασία πληροφοριών και κατ’ επέκταση τη σκέψη, την αντίληψη και τη συμπεριφορά τους. Τέλος, η κληρονομικότητα επηρεάζει σε κάποιον βαθμό, καθώς σε οικογένειες όπου οι γονείς πάσχουν από ΙΨΔ υπάρχουν λίγο αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν συμπτώματα και τα παιδιά.

Αν αναγνωρίζεται κάτι από τα παραπάνω σε εσάς ή σε κάποιο πρόσωπο της οικογένειας σας, μην διστάσετε να μας ρωτήσετε. Έχουμε εργαστεί πολλές φορές πάνω σε αυτό τον τομέα και γνωρίζουμε πως υπάρχουν λύσεις.

 

Mary Markou

Progressor of Cosmic Energy Healing

Full member of BCMA, U.K.